Blogs
Bánh chưng ngày tết có ý nghĩa gì
Bánh chưng, bánh giầy và bánh tét không chỉ là món ăn mà còn là mang rất nhiều ý nghĩa đậm chất dân tộc ngày tết. Cùng tìm hiểu nguồn gốc, ý nghĩa của những món bánh này bạn nhé!
Nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy
Theo truyền thuyết “Bánh chưng, bánh dày”, vào đời Hùng Vương thứ 6, nhân dịp giỗ tổ, vua Hùng triệu tập các quan Lang (các con của nhà vua) đến và truyền rằng: vị quan Lang nào tìm được món lễ vật dâng lên tổ tiên hợp ý với nhà vua sẽ được nhà vua nhường ngôi.
Các vị quan Lang lên rừng, xuống biển tìm châu ngọc và các sản vật quý để làm lễ vật dâng lên nhà vua. Người con trai thứ 18 tên là Lang Liêu là người nghèo khó nhất trong số các vị quan Lang nhưng tính tình hiền hậu, lối sống đạo hạnh, hiếu thảo với cha mẹ. Không thể tìm những sản vật quý hiếm về dâng vua cha, chàng đã dùng những nông sản thường ngày gồm gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn và lá dong để làm ra hai loại bánh chưng và bánh dày tượng trưng cho trời và đất làm lễ vật dâng vua.
Xem thêm: 15 loại mứt tết cổ truyền không thể thiếu ngày Tết
Lễ vật của Lang Liêu rất hợp ý vua Hùng và vua Hùng đã truyền ngôi cho Lang Liêu. Từ đó, bánh chưng, bánh dày trở thành lễ vật linh thiêng trong nghi thức thờ cúng tổ tiên, thể hiện tấm lòng uống nước nhớ nguồn đối với ông cha, là món ăn không thể thiếu của người dân Việt Nam những ngày Tết. Chẳng thế mà dân gian Việt Nam có câu:
Bên ngoài xanh lá dong xanh.
Bên trong nếp mỡ, đỗ hành hạt tiêu
Gói nghĩa tình, gói yêu thương
Dẻo thơm từ thuở Lang Liêu tới giờ.
Bánh chưng ngày Tết có ý nghĩa gì
Tượng trưng cho Đất Trời
Bánh chưng và bánh dày tượng trưng cho triết lí Vuông Tròn của người Việt nói riêng và triết lí Âm Dương nói chung.
Bánh dày tượng trưng cho trời, màu trắng, hình tròn, nhỏ gọn trong lòng bàn tay, được nặn thành 2 nửa hình vòng cung rất đẹp, bên trên và dưới đều có 2 miếng lá chuối đậy lên.
Bánh chưng có màu xanh, được gói theo hình vuông lớn, tượng trưng cho đất. Sự kết hợp của bánh chưng xanh và bánh dày tượng trưng cho sự kết hợp và gắn kết của đất trời.
Dân tộc Việt Nam gắn liền với văn hóa lúa nước, phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện thiên nhiên, trong đó đất trời là yếu tố quyết định. Chính vì lẽ đó, người ta chọn dâng bánh chưng và bánh dày vào ngày Tết để thể hiện lòng biết ơn trời đất tạo điều kiện mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà ấm no hạnh phúc.
Thể hiện cho vũ trụ, nhân sinh
Trong tín ngưỡng phồn thực của người Việt ta, bánh giầy tượng trưng cho âm, bánh chưng đại diện cho dương. Bánh chưng là hiện thân của Mẹ, thì bánh dày chính là sức mạnh của Rồng, sự hy sinh lớn lao của Cha.
Bánh dày đại diện cho những người đàn ông trụ cột trong gia đình, là lễ vật khát vọng cho những mong muốn thăng quan tiến chức, học hành đỗ đạt thành tài.
Ý nghĩa tinh thần của tục gói bánh chưng, bánh dày
Bánh chưng, bánh dày là thức ăn trang trọng, cao quý nhất để cúng tổ tiên, thể hiện tấm lòng uống nước nhớ nguồn, nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục to lớn, bao la như trời đất của cha mẹ. Phong tục truyền thống thờ cúng và thưởng thức bánh chưng ngày Tết của người Việt Nam vừa mang nét văn hóa tín ngưỡng tâm linh, vừa là tinh hoa ẩm thực, trí tuệ của người Việt Nam.
Xem thêm: Cách gói giỏ quà Tết đẹp, bắt mắt hút khách dịp cuối năm
Theo tục lệ, trước tết 2,3 ngày, các gia đình đều tất bật chuẩn bị cho phần gói bánh chưng, bánh dày. Lúc này, ông bà cha mẹ anh em quây quần bên nhau, mỗi người phụ một tay để làm nên những cái bánh thật đẹp, thật ngon dâng lên ông bà tổ tiên trong ngày đoàn tụ sum vầy.
Không chỉ vậy, bánh chưng gồm đủ các nguyên liệu từ động vật đến thực vật như thịt mỡ, đậu xanh, gạo nếp, lá dong thể hiện sự sung túc, ấm no. Bánh giầy với hình tròn đầy đặn chính là sự đầy đủ, trọn vẹn trong cuộc sống.
Tuy đó là những điều nhỏ bé, đơn giản nhưng lại là tất cả những mong cầu của người dân vào mỗi dịp Tết đến, Xuân về.
Bánh chưng ngày Tết đẹp
Thơ bánh chưng ngày Tết hay
Bánh chưng ơi
Tết đã gần tôi gọi bánh chưng ơi
Để gọi lại những Xuân xa thuở trước
Nơi cuối năm khắp chiều dài đất nước
Ngõ phố nào cũng thấy lá dong xanh
Vòi nước nào cũng gạo, đỗ vây quanh
Tay thoăn thoắt tiếng râm ran trò chuyện
Mặt vui tươi, những nụ cười thân thiện
Xóa sạch đi của năm cũ những ưu phiền
Nhớ năm nào dùng sổ ưu tiên
Mẹ mua được thêm vài cân thịt
Bánh chưng gói nhiều lên, cả nhà phấn khởi
Lá xanh lạt vàng… Thương lắm, bánh chưng ơi!
Ngồi chung quanh nồi bánh luộc bốc hơi
Nghi ngút mùi hương ngàn đời thân thuộc
Dẫu mỗi năm chỉ một lần có được
Cũng khắc dấu cả đời trong ký ức miên man…
Sáng tinh sương vớt bánh để lên giàn
Ép chặt lại cho vuông thành sắc cạnh
No đủ, tròn đầy gói trong chiếc bánh:
Cuộc sống mai này yên ấm, ấm êm hơn
Ôi sao một thời mơ ước thật… giản đơn
Trẻ bây giờ có hiểu chăng điều ấy
Có biết rằng thân yêu biết mấy
Chiếc bánh chưng cho ngày Tết xum vầy?
Nhớ lắm xa xưa cả nước có một ngày
Chìm trong mơ màng mờ mịt khói bay
Bừng lên từ nồi bánh chưng của vạn vạn nhà đất Việt!
Bánh chưng ơi – Tôi gọi lời tha thiết
Xa tự bao giờ mà xa thế, bánh chưng ơi!
Tác giả: Thụy Anh
Cách gói bánh chưng ngon
Nguyên liệu làm Bánh chưng
- Nếp 650 gr
- Đậu xanh không vỏ 400 gr
- Thịt ba chỉ heo 300 gr
Lá dong (có thể thêm lá riềng hoặc lá chuối tùy ý) để gói bánh.
Cách chế biến Bánh chưng
Chuẩn bị
Trước khi làm bánh chưng, bạn sẽ bắt buộc tiến hành ngâm nếp trước. Tốt nhất bạn cần ngâm nếp qua đêm, hoặc ít ra cũng nên được 4 tiếng.
Bạn cũng phải ngâm nếp chung với lá riềng hoặc lá dứa để nếp với màu xanh, đồng thời cũng giúp nếp thơm hơn. Đậu xanh không vỏ cũng cần ngâm trong 4 tiếng hoặc để qua đêm.
Sơ chế
Sau khi đã ngâm nếp xong, bạn đổ nếp ra rổ và để cho ráo nước. Rắc 1 đến 2 muỗng muối vào và dùng tay trộn đều nếp.
Đậu xanh cũng tiến hành tương tự, bạn đổ đậu ra cho ráo nước rồi trộn với muối và tiêu.
Tiếp đến, bạn ướp thịt với muối, tiêu và đường.
Gói bánh chưng
Để bánh vuông và đẹp hơn, bạn nên chuẩn bị cho mình một dòng khung hình vuông để khiến khuôn.
Tiếp theo, bạn xếp 4 lá dong. Xếp lá bằng cách gấp mép dưới lên, gấp mép bên trái qua để tạo đường nếp cho lá. Tiến hành thao tác na ná cho 3 miếng lá còn lại. Sau đấy đặt 4 lá xuống dưới khuôn rồi đổ nếp lên.
Bạn rải đều nếp ở 4 góc khuôn và để lõm ở giữa. Cho đậu xanh vào đấy rồi để làm thịt lên rồi lại đến đậu xanh. Tiếp theo, bạn rải nếp lên phủ lại, tìm mọi cách làm cho sao để lượng nếp và đậu xanh ở trên và dưới đồng đều nhau.
Cuối cùng, bạn gói bánh và tiêu dùng dây buộc lại. Bạn cũng bắt buộc nhớ ko buộc quá chặt vì trong công đoạn nấu trong nồi bánh sẽ còn nở ra nữa.
Luộc bánh
Đặt bánh vào nồi lớn và đổ nước ngập bánh. Thời gian để luộc một mẫu bánh cỡ nhỏ là khoảng 5 tiếng, có mẫu bánh lớn thì sẽ bắt buộc rộng rãi thời kì hơn.
Còn giả dụ dùng nồi áp suất, thời kì luộc của bạn sẽ rút ngắn xuống bớt, chỉ còn 1 tiếng. Bạn cũng phải chuẩn bị thêm 1 nồi nước sôi để lúc nước trong nồi luộc cạn thì châm thêm nước vào kịp thời. Khi luộc bánh được nửa thời kì thì trở bánh lại, thay nước mới. Nếu khonh bánh sẽ bị sống, ko chín đều.
Sau lúc bánh chín thì vớt ra rồi cho ngay vào nồi nước lạnh ngâm trong 20 phút. Sau đó để bánh ráo nước rồi sử dụng vật khá nặng đè lên bánh để ép nước ra, giúp bánh chưng không bị nhão và bảo quản được lâu hơn. Ép trong vòng 5 – 8 tiếng rằng được.
Thành phẩm
Khi công đoạn làm bánh hoàn tất, bạn có thể bảo quản bánh trong ngăn lạnh của tủ lạnh. Lúc có khách đến chỉ cần cho bánh vào lò vi sóng hăm lại là dùng được nhé!
Lưu ý:
- Trong suốt thời gian luộc bánh, bạn cần phải chú ý đến các điều sau thì bánh mới ngon và không bị biến dạng, bục nát.
- Trước khi xếp bánh chưng vào nồi, bạn cần xếp một lớp cuống lá dong bên dưới để bánh không bị cháy và dính đáy nồi.
- Xếp bánh thành các tầng chồng lên nhau ngay ngắn và chặt để bánh được giữ cố định, phòng khi nước sôi có lực đẩy khiến bánh bị xô đẩy sẽ bị vỡ.
- Sau khi nồi bánh chưng đã sôi, bạn giảm lửa (đối với nồi luộc bếp than, bếp củi) hoặc giảm nhiệt độ (đối với nồi luộc bánh chưng bằng điện). Chỉ để lửa liu riu trong suốt quá trình luộc bánh chưng.